Kush ishin mumjet e Tarin Basin? Edhe shkencëtarët u surprizuan
Megjithëse ata kanë vdekur mijëra vjet më parë, qindra trupa të gjetur në pellgun Tarim të Azisë Lindore duken jashtëzakonisht të gjallë. Ata ruajnë frizurat dhe veshjet e një kulture të së kaluarës së gjatë.
Por gjendja në dukje e përsosur e ruajtjes së mumieve nuk ishte befasia e tyre e vetme. Kur hulumtimi modern i ADN-së zbuloi se trupat e ruajtur ishin njerëz indigjenë u bënë edhe më enigmatike. Sot, studiuesit ende bëjnë pyetje në lidhje me praktikat e tyre kulturore, jetën e tyre të përditshme dhe rolin e tyre në përhapjen e njerëzimit modern në të gjithë globin.
Si u gjetën mumiet e pellgut të Tarim?
Të varrosura në varreza të ndryshme rreth pellgut deri në 4000 vjet më parë, kufomat e mumifikuara në mënyrë natyrale u zbuluan për herë të parë nga eksploruesit evropianë në fillim të shekullit të 20-të. Me kalimin e kohës, gjithnjë e më shumë trupa të Tarim u zbuluan, së bashku me reliket e tyre kulturore. Deri më sot janë gjetur qindra.
Kush ishin në të vërtetë mumiet e Pellgut të Tarim?
Në fillim, veshja perëndimore dhe pamja evropiane e mumieve nxitën hipotezat se ato ishin mbetjet e një grupi indo-evropian emigrantësh me rrënjë në Evropë, ndoshta të lidhur me barinjtë e epokës së bronzit nga Siberia.
Ata kishin flokë bjonde, kafe dhe të kuqe, hundë të madhe dhe mbanin veshje të ndritshme, ndonjëherë të përpunuara, të bëra nga leshi, gëzofi ose lëkura e lopës.
Por studimi i vitit 2021 i 13 prej ADN-ve të mumjeve çoi në konsensusin aktual se ato i përkisnin një grupi të izoluar që jetonte në të gjithë rajonin.
Shkencëtarët arritën në përfundimin se mumiet ishin pasardhës të euroaziatikëve të lashtë të Veriut, një grup relativisht i vogël gjuetarësh të lashtë që migruan në Azinë Qendrore nga Azia Perëndimore dhe që kanë lidhje gjenetike me evropianët modernë dhe amerikanët vendas.
Si u mumifikuan?
Këto trupa nuk u mumifikuan qëllimisht si pjesë e ndonjë rituali varrimi. Përkundrazi, mjedisi i thatë dhe i kripur i pellgut të Tarim-it, i cili përmban shkretëtirën Taklimakan, një nga më të mëdhatë në botë, i lejoi trupat të prisheshin ngadalë, dhe minimalisht. (I ftohti ekstrem i dimrit i zonës gjithashtu mendohet se ka ndihmuar në ruajtjen e tyre.)
Pse mumiet e pellgut të Tarim janë të diskutueshme?
Mumjet e ruajtura në mënyrë mahnitëse kanë magjepsur prej kohësh arkeologët. Pellgu Tarim ndodhet në Rajonin Autonom Ujgur të sotëm Xinjiang, tokë e pretenduar nga pakica ujgure e Kinës. Nacionalistët ujgurë pretendojnë se mumiet janë paraardhësit e tyre, por qeveria kineze e hedh poshtë këtë dhe ka hezituar t'i lejojë shkencëtarët të studiojnë mumiet ose të shikojnë ADN-në e tyre të lashtë.